00.01 Tekst: Dienst der volksgezondheid Titel: De Pest op Java. Deel II Opnamen Willy Mullens Den Haag, Wijze der verspreiding van de pest 00.18 Berglandschap met bergmeer. 00.42 Tekst: In de desa Tlogo. 00.45 Beeld: Dorpsplein, 2 grote kamponghuizen. Inwoners bezig met dagelijkse werkzaamheden. Voerman met ossen. 00.57 Dorpsjeugd en andere omstanders luisteren naar muzikant, die soort vedel bespeelt. C.U. muzikant. 01.10 Vrouwen doen de was in bergstroom. 01.20 Pikolandrager met bananen en maiskolven loopt over pleintje. Karbouwenvoerders komen met hun dieren het pleintje op. 01.28 Tekst: Wongso (...) gaat naar den pasar (...) 01.38 Beeld: over een pad langs het meer gaat de man, pikolan dragend en met een punthoed op het hoofd, naar de markt, gevolgd door een aantal dorpsgenoten. 01.59 Schuimende bergstroom met grote en kleine stenen. Overdekte bamboebrug. De stoet passeert de brug, man met pikolan laat de anderen op de brug passeren. 02.36 Man arriveert op de pasar (= markt). Rechts een wegwijzer met o.a. de naam - Bandoeng . 02.47 Man loopt op de markt. Aan de draagstok nu 2 lege manden, die hij neerzet bij de rijstverkoper. 03.07 Tekst: Hij verkocht zijn djagoeng en pisang en koopt van het geld padi. 03.13 Beeld: Man koopt rijst in. 03.24 Tekst: De padi (rijst) is afkomstig uit een opslagplaats in een besmette desa; (...) waarvan nog vlooien in de padi aanwezig zijn. 03.38 Beeld: Man komt opslagplaats binnen, tilt een bos padi in een mand, ontdekt dan een dode rat, gooit die weg, en verlaat met de mand de opslagplaats. 03.54 De man op de markt vult nu ook de voorste mand met een bos padi, legt dan wat groente op de padi in de achterste mand, tilt de pikolan op zijn schouder en verdwijnt in de menigte. 04.07 Tekst: Bij het dragen van kleine hoeveelheden voedingsmiddelen worden gewoonlijk geen pestratten meegenomen, doch alleen overlevende, besmette vlooien. 04.18 Tekst: De besmette vlooien, gezien door het vergrootglas. 04.22 Beeld: tuimelende vlo, die telkens op zijn schild valt; andere vlooien kruipen heen en weer. 04.27 Tekst: Door deze besmette vlooien, die geheel aan de waarneming ontsnappen, wordt aldus de pest naar een nog niet aangetaste desa overgebracht. 04.37 Tekst: Pa Wongso gaat met de door hem op de pasar gekochte padi naar huis. 04.43 Beeld: Man, pikolan over de schouder, passeert open bruggetje en loopt over het pad naar zijn desa. Hij wordt gevolgd door 2 dorpsgenoten, die een paard aan een hoofdstel meevoeren. Langs het pad zit een man met een pikolan, waaraan maiskolven en bananen. Man loopt langs het bergmeer naar huis en komt in zijn desa aan. Hij verdwijnt in een van de grote kamponghuizen. 05.21 Tekst: Wongso heeft zijn padi in zijn huis neergezet, waar een rat ervan komt eten; in de padi aanwezige besmette vlooien vallen deze rat aan om hun honger te stillen. Zoo wordt deze rat met de pest besmet. 05.35 Beeld: Man tilt de bossen padi uit de manden en zet ze boven op elkaar in de hoek van het vertrek. Daarna pakt hij de pikolan met de lege manden en verlaat de opslagruimte. Een rat rent door het vertrek en verdwijnt door de bossen padi. 05.50 Tekst: De rat sterft aan de pest en van deze ... breidt de ziekte zich uit over de heele rattenbevolking der desa. 05.29 Beeld: Stervende rat. 06.01 Wongso, in slaapbroek, komt aanlopen en verwijdert tegen de wand van het huis opgestapelde bamboepalen. Tussen een stapel takken vindt hij een dode rat, houdt het beest bij de staart op en gooit het rattelijk dan weg. Hij pakt opniew de takkenbos, vindt weer een dode rat, die hij eveneens weggooit. Daarna gaat hij met de takkenbos het huis binnen. 06.27 Tekst: Een kind van Pa Wongso wordt ziek en sterft. 06.31 Beeld: Moeder verzorgt het zieke kind. Een andere vrouw zit bij het bed. 06.40 Het kind is gestorven. Vrouwen leggen het lichaam op een bed en trekken een deken over het hoofd. 06.51 Tekst: De inlichter wordt gewaarschuwd en komt miltpunctie doen. 06.56 Beeld: Jongeman vraagt oudere mannen, die in een kring op de grond zitten, om aanwijzingen en verwijdert zich dan. Ruiter te paard (( vermoedelijk mantri -verpleger - )) komt het pleintje oprijden, vraagt enige mannen, die daar bijeen staan, om inlichtingen, stijgt af en gaat naar de gestorvene. Vrouwen volgen hem. De mannen blijven op het plein staan. 07.28 Tekst: De begrafenis. 07.30 Beeld: Het gestorven kind wordt naar de begraafplaats gebracht. De stoet passeert een beekje met wassende vrouwen. Ook kinderen lopen in de stoet mede. 08.33 Aankomst bij de begraafplaats. De baar wordt naast het graf neergezet. 08.47 Tekst: Na deze volgen er nog vele sterfgevallen aan de pest in Tlogo. 08.54 Beeld: Begrafenisstoet op weg over een brug. 09.01 Tekst: De strefte aan de pest in een desa kan soms zeer hoog zijn. 09.10 Tekening waarin wordt getoond hoe snel de ziekte zich uitbreidt. 09.24 Tekst: Hoe groot het verlies aan menschenlevens kan zijn (...) Geen enkele desa bleef bespaard. 09.37 Beeld: Kaart van het district Tjepogo, waarop de verspreiding van de ziekte is aangegeven. 09.46 Tekst: In Midden Java werden 6 Residenties, 16 Afdeelingen, 67 Districten, 214 Onderdistricten besmet. 09.51 Beeld: Kaart van Midden Java, met in zwart het verspreidingsgebied van de ziekte. 10.46 Tekst: ... grote uitbarsting der Pest in Oost-Java ... het jaar 1911 breidde deze ziekte zich in de loop der jaren meer en meer Westwaards uit. 10.56 Beeld: Kaart van het eiland Java. De pestgebieden in Midden Java zijn met wit aangegeven. Bovenaan de kaart de tekst: 1911 Pest 1926. Eronder: 120.000 slachtoffers. 11.00 Tekst: Een van de vele slachtoffers. 11.05 Beeld: Vrouw, op de grond zittend. Haar gelaatsuitdrukking is apathisch. De zijkant van het gezicht van de vrouw vertoont een gapende wond. - door ratten gebeten - 11.17 Tekst: Einde van het tweede deel. 11.18 Einde fragment